کتاب اصول کارکرد مغز در کودکان اثر جان مدینا

کتاب اصول کارکرد مغز در کودکان اثر جان مدینا:

به عنوان پدر و مادر آیا تا به حال فکر کرده‌ایم که چه چیزهایی بر هوش نوزاد تاثیر می‌گذارد؟ آیا هوش مربوط به ژنتیک است یا به محیط و شرایطی که کودک در آن قرار دارد وابسته است؟ خوردن چه مواد غذایی بر هوش جنین تاثیر دارد؟ حواس کودک چطور شکل می‌گیرد؟

جان مدینا با اصول کاربردی به همه‌ی این پرسش‌ها در کتاب اصول کارکرد مغز در کودکان پاسخ می‌دهد.

کتاب اصول کارکرد مغز کودکان برای چه کسانی مناسب است:

یکی از دغدغه‌های بزرگ زنان قبل از بارداری موضوع بایدها و نبایدهای تاثیرگذار بر جنین است، این‌که آیا نوزاد از همان بدو تولد نیاز به مسائل تربیتی دارد یا نه و سوال‌های بیشماری که هیچ‌گاه تمام نمی‌شوند، دغدغه‌های تربیتی است که ذهن پدران و مادران را از قبل از به دنیا آمدن کودک تا بعد از آن مشغول می‌کند. نشر صابرین ناشر تخصصی کتاب‌های کلیدی در حوزه‌ی تربیت کودک و نوجوان است. مطالب کتاب اصول کارکرد مغز کودکان با روش‌های علمی و قابل‌اجرا با زبانی ساده نوشته شده است و برای همه‌ی افراد خانواده، مربیان و معلمانی که با کودک در تماس هستند مناسب است. مواد غذایی، ورزش، استرس، ارتباطات و بازی‌ها از جمله مفاهیمی هستند که نویسنده با پشتوانه علمی در بخش‌های مختلف کتاب اصول کارکرد مغز کودکان آن‌ها را توضیح می‌دهد.

همان‌طور که از عنوان کتاب مشخص است، این کتاب برای افرادی است که به دنبال پرورش کودک شاد و باهوش هستند. رده‌ی سنی که برای کودکان مورد اشاره در این کتاب در نظر گرفته شده، از تولد تا پنج‌سالگی است.

مروری بر فصل‌های کتاب اصول کارکرد مغز برای کودکان:

کتاب اصول کارکرد مغز برای کودکان هشت فصل دارد. جان مدینا در هر فصل با ارائه راهکارها و شیوه‌های عملی به خانواده‌ها و مربیان کمک می‌کند تا با شناخت و آگاهی عملکرد مغز کودک از قبل زایمان تا 5 سالگی کودک در تربیت بهتر او بکوشند.

عناوین فصل‌های کتاب به ترتیب «بارداری»، «روابط»، «کودک با‌هوش؛ دانه»، «کودک باهوش؛ بستر و خاک»، «کودک شاد؛ دانه»، «کودک شاد؛ بستر و خاک»، «کودک با اخلاق» و «نکات عملی» هستند.

در فصل اول کتاب با عنوان «بارداری» جان مدینا نویسنده‌ی کتاب نحوه‌ی تشکیل و تکامل مغز و حواس پنج‌گانه‌ی جنین و تاثیر استرس بر جنین را توضیح‌ می‌دهد. نویسنده درباره‌ی تاثیر ورزش بر جنین می‌گوید: «مادران ورزشکار، نوزادان باهوش‌تری نسبت به مادران چاق به دنیا می‌آورند. این امر به دو دلیل است؛ اول اثرات مستقیم ورزش و به خصوص ورزش‌های هوازی در رشد مغز جنین است. اکسیژن بیشتر مساوی است با کودک باهوش‌تر».

«روابط» عنوان فصل دوم کتاب است که در آن نویسنده بر این موضوع تاکید دارد که محرک‌های بیرونی بعد از به دنیا آمدن نوزاد به شدت بر ذهن و توانایی‌های او تاثیر دارند. یکی از این محرک‌ها محیطی است که کودک در آن پرورش می‌یابد. جان مدینا از تاثیر روابط پدر و مادر بر کودک می‌گوید که «قرار گرفتن در معرض دعوا و خشونت در خانه می‌تواند رشد IQ کودک را مختل کند و توانایی مقابله با استرس را در او به شدت کاهش دهد. نیاز کودک به آرامش، دائمی است و او در این زمان دوباره مسیرهای مغزی خود را بر اساس وقایعی که در بیرون اتفاق می‌افتد، کدبندی می‌کند».

یکی از مواردی که برای هر پدر و مادری مهم است، مسئله‌ی هوش کودک است. نویسنده در بخش سوم «کودک با‌هوش؛ دانه» ضمن توضیح این‌که هوش کودک مثل یک زمین کشت است و نیاز به بذر و محیط  مناسب برای رشد دارد، اصول بیولوژیک و ژنتیک هوش را ارائه می‌کند و جواب این سوال که آیا ژن هوش وجود دارد یا خیر را مورد بررسی قرار می‌دهد.

نویسنده در بخش چهارم «کودک باهوش؛ بستر و خاک» از وظیفه‌ی اصلی مغز یعنی حفظ زندگی می‌گوید. او در ادامه چهار محرک اصلی که به رشد مغز و بارور شدن هوش کودک کمک می‌کند را معرفی می‌کند و در اهمیت تغذیه از شیر مادر به عنوان اولین محرک توضیح می‌دهد که: « شیر مادر اثر غذایی معجزه‌آسایی برای نوزادان دارد. هم نمک‌ها و هم ویتامین‌های لازم را دارد، خواص ضد میکروبی دارد و بدن را علیه عفونت‌های گوش، تنفس و گوارش ایمن می‌کند. همه محققان متفق‌القول‌اند که تغذیه از شیر مادر، بچه را باهوش‌تر می‌کند».

«کودک شاد؛ دانه» فصل پنجم کتاب درباره‌ی زیست‌شناسی کودکان خوشحال و نحوه برخورد با کودک مضطرب را توضیح می‌دهد. نویسنده در این فصل با تاکید بر این نکته که روابط و دوستی‌ها علاوه بر شادی بر هوش کودک هم تاثیرگذار است، می‌گوید: «اگر می‌خواهید فرزندانی شاد و اجتماعی داشته باشید، به آن‌ها بیاموزید دوست پیدا کنند و دوستانشان را حفظ کنند». نویسنده در ادامه به شکل علمی‌تر و با یک مثال ملموس چگونگی شکل‌گیری احساسات در مغز را تشریح می‌کند و پاسخ این سوال که «آیا خوشحالی یا ناراحتی ژنتیکی هستند» را می‌دهد.

با توجه به اهمیت احساسات کودک در پرورش و رشد او، نویسنده در فصل ششم «کودک شاد؛ بستر و خاک» ویژگی‌های کودک ایده‌آل را شرح می‌دهد و توضیح‌ می‌دهد که چطور باید با زندگی احساسی کودک برخورد کرد. جان مدینا توضیح می‌دهد که اگر والدین یاد بگیرند احساسات خود را با یکدیگر مطرح کنند این موضوع کم کم برای کودک هم قابل درک می‌شود که باید احساسات خود را با کلام بیان کند. در ادامه نویسنده با ذکر فواید فراگیری نحوه‌ی بیان احساسات، راهکارهایی عملی برای دستیابی به این هدف را ارائه می‌کند.

فصل هفتم «کودک با اخلاق» در پاسخ به پرسش «آیا واقعا اخلاق مداری در مغز جای‌گذاری شده است یا فقط برداشت اجتماعی ما نسبت به بعضی مسائل است؟» توضیح می‌دهد که «اخلاق مداری مجموعه‌ای از رفتارها و توصیه‌های ذهنی برای کردن یا نکردن کاری است، کاری که قلب به انجام آن گواهی می‌دهد یا بر عکس، از انجام ان ابا دارد». در این فصل نویسنده به پدران و مادران راهکارها و مراحلی را ارائه می‌دهد که آن‌ها را به تربیت فرزندی با اخلاق سوق می‌دهد.

بخش «نکات عملی» شامل نکاتی است که قابل اجرا و پیاده‌سازی هستند تا پدران و مادران ضمن بتوانند با انجام آن‌ها ضمن حفظ سلامتی و پرورش کودکی باهوش، از وظایف خود لذت ببرند.

درباره جان مدینا؛ نویسنده‌ی کتاب اصول کارکرد مغز کودکان:

جان مدینا   John Medinaمتولد سال 1956، بیولوژیست مولکولی رشد است که در حوزه‌ی ژن‌هایی که در رشد مغز انسان و اختلالات ذهنی دخیل هستند تحقیق و پژوهش می‌کند.

مدینا بیش‌تر زندگی حرفه‌ای خود را به عنوان مشاور تحقیق و تحلیل‌گر و در صنایع بیوتکنولوژی و داروسازی در زمینه‌ی تحقیقات مرتبط با سلامت روان سپری کرده است.

در سال 2004، مدینا موفق به کسب درجه‌ی علمی وابسته به آکادمی ملی مهندسی شد. او در دانشکده مهندسی دانشگاه واشنگتن یکی از برجسته‌ترین اساتید است و به عنوان مشاور و مدرس در زمینه‌ی ارتباط بین عصب شناسی و آموزش مشغول است. جان مدینا همچنین برای روزنامه‌های روانشناسی ستون می‌نویسد.

جان مدینا تا سال 2006 موسس و مدیر مرکز تحقیقاتی تالاریس در واشنگتن بوده است. این موسسه با هدف رمزگشایی و چگونگی پردازش اطلاعات در سطوح مختلف در ذهن کودک را بررسی می‌کند.

در سال 2006، دانشگاه «سیاتل پسفیک» در واشنگتن با مدیریت جان مدینا مرکز تحقیقات مغزی برای پژوهش‌ها و مطالعات در زمینه‌ی یادگیری کاربردی (applied learning) را راه اندازی کرد. از فعالیت‌های این مرکز می‌توان به ایجاد محیط‌های یادگیری در مکان‌های جدیدی مثل  باغ وحش وودلند (Woodland Park Zoo)  اشاره کرد.

جان مدینا اکنون در دانشگاه واشنگتن در رشته‌ی مهندسی ژنتیک تدریس می‌کند. او تا کنون بیش از 9 کتاب نوشته است که معروف‌ترین آن‌ها سه کتاب اصول کارکرد مغز است. اولین کتاب این مجموعه «12 قانون مغز برای زندگی بهتر» است که در سال 2008 منتشر شد. دومین کتاب او «اصول کارکرد مغز برای کودکان» است. این کتاب در سال 2010 منتشر شد و جزو کتاب‌های پرفروش جان مدینا در نیویورک تایمز بوده است. سومین و جدید‌ترین کتاب این مجموعه «10 قانون مغز برای پیر شدن» است.

ترجمه‌ی فارسی کتاب اصول کارکرد مغز در کودکان:

 اولین بار این کتاب را «بهمن فلاح» با عنوان «از آغوش تا هوش» در سال 1393 از سوی انتشارات «ساوالان» منتشر کرده بود.

دومین نسخه‌ی ترجمه‌ی کتاب «اصول کارکرد مغز در کودکان» با ترجمه‌ی دکتر «شهریار نظری» در سال 1395  از سوی انتشارات صابرین به بازار نشر عرضه شد.

شهریار نظری استاد دانشگاه و پزشک است. او در مقدمه‌ی کتاب بیان کرده است که کتاب حاضر در نقش او به عنوان یک همسر، پدر و پزشک تاثیرگذار بوده است.

در بخشی از کتاب اصول کارکرد مغز در کودکان می‌خوانیم:

ما به شدت اجتماعی هستیم. درک این مسئله اساسی و پایه ای در مباحث همدلی، زبان آموزی و اثرهای جداافتادگی اجتماعی در این کتاب مدام تکرار شده است. مغز، یک ارگان زنده است و از نظر تکاملی آموخته که احتمال زنده ماندن در گروه های اجتماعی همکار، بیشتر است. به همین دلیل ما زمان بسیاری را به ارتباط با یکدیگر می گذرانیم، از انگیزه های یکدیگر باخبر می شویم، از روان هم خبر می گیریم و به نظام پاداش و مجازات اهمیت می دهیم.