کتاب رام کردن خشم سرکش فیث جی. هارپر

کتاب رام کردن خشم سرکش فیث جی. هارپر:

کتاب «رام کردن خشم سرکش» اثری از نویسنده‌ی محبوب آمریکایی، «فیث جی هارپر»، است. مانند سایر آثارش، هارپر در این کتاب هم به شیوه‌ای کاملا متفاوت روی یکی از احساسات انسانی متمرکز شده است: خشم و عصبانیت. حرف‌های هارپر در این کتاب بسیار خواندنی، جالب و آموزنده است. ضمن این که در کنار تمرین‌ها و توصیه‌های عملی، می‌تواند تاثیر زیادی در نوع رفتار و کنترل احساسات افراد داشته باشد. کتاب رام کردن خشم سرکش با ترجمه‌ی «نگار عطایی آشتیانی» در سال 1399 در انتشارات «نشر خوب» در تهران منتشر شده است.

درباره کتاب رام کردن خشم سرکش:

«هیچ چیز به اندازه‌ی عصبانیت مرا عصبانی نمی‌کند». ممکن است حرف خنده‌داری به نظر برسد، اما هارپر کاملا به آن اعتقاد دارد. از نظر او، علت اصلی ناراحتی افراد از عصبانی شدن، این است که از خودشان منزجر می‌شوند و احساس بسیار ناخوشایندی از پشیمانی، حسرت، عذاب وجدان و... به آن‌ها دست می‌دهد.

او معتقد است که آدم‌های عصبانی خودِ ما هستیم. ما آدم‌های بسیار دردمندی هستیم، که با اتفاقات و پدیده‌های این دنیا محاصره شده‌ایم و اجازه نداریم احساسات ملایم‌تری مانند غم یا ترس را از خود بروز دهیم و این احساسات سرکوب‌شده به شکل خشم نمایان می‌شوند. خیلی از ما در خانواده‌‌های خشن و پرتنشی بزرگ شده‌ایم که خشم و عصبانیت سلاح اصلی رسیدن به خواسته‌های اعضای خانواده بوده است. کسانی هم بین ما هستند که با عصبانیت خود دست و پنجه نرم می‌کنند و ناامیدانه سعی می‌کنند تا واکنش عصبی از خود نشان ندهند؛ چه در برخورد با دیگران و چه در برخورد با خودشان.

حرف‌های هارپر در این کتاب ممکن است گاهی تمام ذهنیتی که سال‌ها جامعه، خانواده و روان‌شناس‌ها در ذهن‌تان ایجاد کرده‌اند را به هم بریزد:

- در چه مواقعی عصبانیت احساس درست و به‌جایی قلمداد می‌شود؟

- همیشه!

از نظر او عصبانیت عیب و ایراد نیست. آن چه اهمیت دارد، نحوه‌ی به‌کارگیری عصبانیت در موقعیت‌های مختلف است. نیازی نیست از احساس عصبانیت یا اعتراف به آن پرهیز کنیم. لزومی ندارد احساس خشم خود را سرکوب کنیم تا از واکنش‌های مخرب آن در امان بمانیم. به همین دلیل باید درک بهتری از خشم داشته باشیم تا بتوانیم در جنبه‌های مختلف زندگی از آن کمک بگیریم. نکته‌ی مهمی که هارپر در این کتاب روی آن تاکید دارد این است که عصبانیت در واقع یک واکنش است؛ نه فقط واکنشی به شرایط یا احساسات دیگر، بلکه واکنشی به سایر مشکلات روحی در انسان. پس با تمام این حرف و حدیث‌ها، اگر عصبانی شدن واقعا ایرادی نداشته باشد، می‌توانیم عصبانی باشیم، آن هم در حالی که حال‌مان همچنان خوب است!

در این کتاب با استفاده از برخی پژوهش‌های جدیدی که روی مدارهای خشم در مغز انسان انجام شده، عوامل محرک خشم و عصبانیت بررسی می‌شوند. پس از آن می‌بینیم که هنگام بروز یک واکنش عصبی، چه اتفاقاتی در بدن ما می‌افتد. بعد از بررسی علمی عصبانیت، به بخش اصلاحات می‌رسیم. در ادامه، فعالیت‌ها و تمرینات آگاهی‌دهنده و روشن‌گری معرفی می‌شوند که به ما کمک می‌کنند تا واکنش‌های عصبی منحصربه‌فرد و شخصی خود را بشناسیم. درباره‌ی این که چگونه احساس عصبانیت را به سمت روابط بهتر و فعالیت‌های اجتماعی قوی‌تر هدایت کنیم هم بحث شده است. همچنین راهکارهایی در این کتاب وجود دارد که نشان می‌دهد با واکنش‌های عصبی درست و واقعی خود در زمان عصبانی شدن طوری کنار بیاییم که دچار به هم‌ریختگی روانی نشویم یا خشم را در خود خفه نکنیم.

هارپر پیش از این، کتاب‌های دیگری درباره‌ی احساسات انسانی، شناخت و کنترل آن‌ها نوشته و نقش سیستم عصبی و عملکرد مغز انسان را در آن‌ها به خوبی توضیح داده است؛ با این حال قصد ندارد مخاطب را به سایر کتاب‌های خود ارجاع دهد. او مانند یک دوست و معلم صبور همه چیز را از اول شروع می‌کند. نگران مباحث علمی و تخصصی نباشید؛ هارپر استاد ساده‌سازی مفاهیم پیچیده و دشوار است. او طوری سازوکار مغز و سیستم‌های عصبی بدن را برای‌تان توضیح می‌دهد که بدون نیاز به دانش تخصصی می‌توانید مفاهیم را به سادگی درک کنید.

مروری بر فصل‌های کتاب رام کردن خشم سرکش:

1- عملکرد مغز هنگام عصبانیت

- عصبانیت چیست؟

- آشنایی با مدارهای خشم

2- چطور از کوره در می‌رویم؟

- وقتی مشکل فراتر از عصبانیت است

- ابراز عصبانیت با صدمه زدن به خود

3- مقابله با خشم

- روایت عصبانیت شما

- چطور عصبانیت خود را کنترل کنیم

- پذیرش عصبانیت

- روش‌های رفع واکنش‌های عصبی فیزیولوژیکی

- احساس عصبانیت خود را به فعالیت اجتماعی تبدیل کنیم

4- ورود به فصل جدید: بخشش

- از کجا بدانیم که چیزی برای بخشیدن هست؟

- انواع بخشش

- فرآیند بخشش

- کمک به فرآیند بخشش

5- اصلاح الگوی خشم: بازرسی و کنترل

نتیجه‌گیری

در بخشی از کتاب رام کردن خشم سرکش می‌خوانیم:

هریک از ما عصبانیت را به شیوه‌ی متفاوتی تجربه می‌کنیم. در واقع ما محصول تجربیات خود هستیم؛ هر چه برای‌مان اتفاق افتاده، هر آن چه شاهدش بوده‌ایم و هر چه از دیگران یاد گرفته‌ایم. اولین گام در تشخیص تجربیات منحصربه‌فردمان از عصبانیت، توجه بیشتر به آن‌ها است. این توجه به درک بهتر (علم مغز) و در نهایت مدیریت آن‌ها (راهبردهای روان‌درمانی) منجر می‌شود. می‌توانید پاسخ سوالات زیر را در جایی برای خود یادداشت کنید.

- چه حادثه‌ای در گذشته برای‌تان اتفاق افتاده که رهای‌اش نکردید و بزرگ‌ترین عامل بازدارنده برای‌تان محسوب می‌شود؟

- معمولا کدام موقعیت‌ها در روز باعث تحریک عصبانیت در شما می‌شود؟

- چطور عصبانی می‌شوید (رفتارتان هنگام بروز خشم چگونه است)؟

- کدام یک از رفتارهای‌تان باعث تشدید و بدتر شدن عصبانیت‌تان می‌شود؟

- وقتی عصبانی هستید، در بدن خود چه حسی دارید؟

- عصبانیت شما چه تاثیری بر زندگی روزمره‌تان دارد؟

- عصبانیت چطور باعث تخریب روابط‌تان شده است؟

- چطور به خود شما آسیب زده است؟

- آیا کسی در گذشته‌ی شما بوده که عصبانیت را از او یاد گرفته باشید؟ - آیا کسی هست که از او الگوبرداری کنید یا در مقابل‌اش واکنش نشان دهید؟

- عصبانیت و درد شما تحت چه شرایطی برای‌تان مفید بوده است؟

- آیا معالجه‌ی عصبانیت‌تان ارزش وقت صرف کردن را دارد؟ چطور؟

روش‌های متعددی برای کنترل خشم وجود دارد که معمولا برخی از آن‌ها مفیدند و بقیه بسیار خطرناک‌اند، چه برای خودمان و چه برای اطرافیان‌مان و تفاوت بین این روش‌ها واقعا ناچیز است. البته حتما می‌دانید که استفاده از این روش‌ها به شرایط بستگی دارد. شما وقتی در کنار خانواده‌ی خود هستید، نسبت به زمانی که سرکارید، بسیار متفاوت رفتار می‌کنید. این طور نیست؟

- فرو بردن خشم: در این حالت، عصبانیت خود را بروز نمی‌دهیم، در عوض چون تصور می‌کنیم که رفتار بد، اشتباه و نادرستی است، آن را فرو می‌دهیم.

- خصومت آشکار: رفتار خصومت‌آمیز آشکاری است که در دفاع از خود و بدون توجه به عواقب آن در برخورد با دیگران استفاده می‌شود و ممکن است به شکل خشونت فیزیکی یا دعوای لفظی بروز کند.

- خصومت پنهان: افرادی که خشم انفعالی دارند، بدون این که احساسات واقعی خود را به شکل عینی و آسیب‌پذیر نشان دهند، در جست‌وجوی راهکارهایی برای کنترل شرایط هستند و در عین حال دشمنی خود را به شکل آشکار بروز نمی‌دهند. در عوض دیگران را به روش‌های نامحسوس اداره می‌کنند. کسانی که خشم پنهان دارند، در بازی‌های فکری استادند.