معرفی کتاب انتظار عامیانه عالمانه عارفانه:
گرچه کتاب های ارزشمند و فراوانی در باب مهدویت و انتظار نگاشته شده است، اما تجزیه و تحلیل سازنده ترین مفهوم در زمینه مهدویت، که همان انتظار فرج است کمتر مورد گفتگوی عالمانه قرار گرفته است.
استاد علیرضا پناهیان در این کتاب با توجه توامان به مفهوم انتظار در شبکه ی معارف دینی و مباحث انسان شناسانه، مباحثی استدلالی و کاربردی بر پایه ی معارف اهل بیت (ع) ارائه داده است.در عصری که توجه به مفهوم کلیدی انتظار بیش از هر زمانی فراگیر شده و علاقه مندی قشر دانشجو برای گفتگوی عالمانه از معارف مهدوی مشهود است، کتاب حاضر که بخش مهمی از معارف و مفاهیم عمیق انتظار به زبانی شیوا و در عین تحلیلی بیان کرده است، می تواند به عنوان یک متن درسی برای دانشگاه ها مورد استفاده قرار گیرد.
در خصوص امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف تا کنون آثار بسیار پر شماری تالیف شده، یکی از مهمترین مضوعات عرصه مهدویت نیز مفهوم انتظار و وظایف منتظران است که در این موضوع هم آثار قابل توجهی تا کنون منتشر شده، اما آن چیزی که این کتاب را نسبت به آثار مشابه متمایز می کند چند مطلب است.
1. پیوند زدن مفهوم انتظار و وظایف منتظران به عمیقترین لایه های مبانی اعتقادی.
2. در گیر کردن ذهن خوانند به مطرح کردن پرسشهایی بسیار مبنایی و اساسی در خصوص ارتباط انتظار و تقدم و تاخر در مسئله ظهور و فرج اهل بیت، نظیر این سوالات که:
به چه علت ظهور واقع نمی شود، یعنی در طول تاریخ دوران غیبت کبرا تا به امروز هیچگاه 313 نفر مومن حقیقی وجود نداشته است؟
مردم که از ظلم خسته شده اند و ظلم هم که سراسر عالم را فراگرفته، چرا حضرت ظهور نمی کنند؟
در برخی روایات بیان شده بعد از ظهور حضرت برخی از کسانی که مدعی انتظار فرج بودند در مقابل حضرت خواهند ایستاد، چه طور چنین چیزی ممکن است؟
چگونه عشق به امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف و آرمان ظهور را در دل ایجاد کنیم و آن را رشد دهیم
و سوالات اساسی و بنیادین متعدد دیگر.
3. کاربردی بودن مباحث کتاب، به این معنا که در این کتاب انتظار به گونه ای مطرح و تبیین شده که به شدّت ابعاد مختلف زندگی روزانه آدم و تصمیمهای کوچک و بزرگ او را در زندگی روزمره از خود متاثر می کند!
توضیحات پشت جلد کتاب:
اساساً تحقق کامل وضعیت مطلوب، که در سایه حکومت موعود محقق میشود، تنها در صورتی امکان دارد که تمام مردم با مرام الهی موعود همراهی کنند. اما تجربه تاریخی حیات بشر نشان داده است که اکثر انسانها از پذیرش دستورات خدا سر باز میزنند. پس چگونه است که پس از ظهور حضرت، مردم به صورت فراگیر و پایدار از حق تبعیت میکنند و موجبات استقرار همیشگی حکومت موعود را فراهم میآورند؟ آیا در ذائقه انسانها تغییر غریزی خاصی رخ میدهد، یا ترس از حاکمیت دینی جرات معصیت را از آنها میگیرد؟ به عبارت دیگر، آیا توان اندیشیدن علیه حق از بین میرود یا اساساً امکان سخن گفتن از اندیشههای باطل نخواهد بود؟ ...
اگر آن جامعه موعود، تحقق پیدا کردنی است، آیا با پایبندی به تمام آن اصولی که رسول اکرم(ص) و جانشینان او(ع) به آنها مقید بودند تحقق پیدا خواهد کرد؟ اصولی که استفاده از زور را به حداقل میرساند و انعطافپذیری را به حداکثر؛ اصولی که لازمه رعایت کرامت انسان محسوب میشود و در اثر رعایت همین اصول فرصت سوءاستفاده منافقان و موثر شدن عناد کفار فراهم میشود؟ پس اگر قرار است جامعه مهدوی با پایبندی به آن اصول تحقق یابد، آیا حق دوباره دچار مظلومیت نخواهد شد؟ و اگر میشنویم حضرت دست به شمشیر برده و مخالفان دین را قلع و قمع میکنند، آیا این بر خلاف آن اصول نخواهد بود؟ ...
توضیحات داخل جلد کتاب:
نگاه عامیانه به منجی، در همۀ ادیان عالم وجود دارد؛ تصور کسی که سوار بر مرکب خواهد آمد و دنیا را تنها با «اعجاز» دستانش متحوّل میکند و لابد بینیاز به همراهی مردم و هوشیاری آنها، زمین و زمان را زیر و رو کرده و بیاعتنا به سنتهای الهی و همۀ آنچه در طبیعت حیات بشر است، سعادت را برای انسان به ارمغان میآورد....
یکی از آثار سوء نگاه عامیانه به موضوع منجی و مهدویت، عدم اشاعه فرهنگ اصیل انتظار در جهان بشریت است. وقتی ما سطحی نگاه کردیم، و تئوریهای حکومت آقا امام زمان(ع) را به صورت علمی بیان نکردیم و تحلیلی عالمانه از موضوع مهدویت و منجی ارائه ندادیم، کمکم این موضوع به یک امر خیالی و یا خرافی تبدیل شده و مانند یک سدّ بزرگ سبب میشود که نتوانیم فرهنگ اصیل انتظار را، بهویژه در میان نخبگان، اشاعه دهیم و ذهنها را به صورت دقیق متوجه این موضوع کنیم.
وقتی نگاه عامیانه را کنار بگذاریم، سؤالها یکییکی میجوشند، و فکرها به کار میافتند ... همۀ ما در اثر جوشش این سؤالها و سپس نزدیک شدن به پاسخ آنها، وظایف خود را در این زمان و برای زمینهسازی ظهور، بهتر خواهیم شناخت.
انتظار، احساسی مربوط به زمان آینده و یک وضعیت بهتر است. بنابراین هر چقدر تصور روشنتری از وضع مطلوب داشته باشیم، انتظارمان بیشتر خواهد بود. کسی که از وضع مطلوب بیاطلاع است، منتظر چه وضعیتی است؟ کسانی که از ظلم ناراحتند امّا هیچ تصور روشنی از عدالت ندارند، معلوم نیست اساساً چقدر عدالت را میپسندند و میپذیرند؛ و چقدر حاضرند در جامعهای با حاکمیت عدالت زندگی کنند.
نفس آگاهی از وضع مطلوب و دانستن چیستی و چگونگی آن، فواید بسیاری دارد، حتی اگر به انتظار نینجامد. یکی از فواید مهم آن، ایجاد زمینۀ مناسب برای تحلیل درست گذشته و یافتن پاسخ بسیاری از سؤالهای کلیدی حیات بشر است. مثل اینکه: چرا انبیا و اولیای الهی در طول تاریخ نوعاً مظلوم بودهاند؟ چرا استقرار حق این قدر به تأخیر افتاده است و آن قدر دشوار مینماید؟ چرا همیشه جبهۀ اشقیا، به انحای مختلف بر جبهۀ اولیا غلبه کردهاند؟ و بسیاری از سؤالات دیگر که پاسخ خواهند یافت.
انتظار، احساسی مربوط به زمان آینده و یک وضعیت بهتر است. بنابراین هر چقدر تصور روشنتری از وضع مطلوب داشته باشیم، انتظارمان بیشتر خواهد بود. کسی که از وضع مطلوب بیاطلاع است، منتظر چه وضعیتی است؟ کسانی که از ظلم ناراحتند امّا هیچ تصور روشنی از عدالت ندارند، معلوم نیست اساساً چقدر عدالت را میپسندند و میپذیرند؛ و چقدر حاضرند در جامعهای با حاکمیت عدالت زندگی کنند.
نفس آگاهی از وضع مطلوب و دانستن چیستی و چگونگی آن، فواید بسیاری دارد، حتی اگر به انتظار نینجامد. یکی از فواید مهم آن، ایجاد زمینۀ مناسب برای تحلیل درست گذشته و یافتن پاسخ بسیاری از سؤالهای کلیدی حیات بشر است. مثل اینکه: چرا انبیا و اولیای الهی در طول تاریخ نوعاً مظلوم بودهاند؟ چرا استقرار حق این قدر به تأخیر افتاده است و آن قدر دشوار مینماید؟ چرا همیشه جبهۀ اشقیا، به انحای مختلف بر جبهۀ اولیا غلبه کردهاند؟ و بسیاری از سؤالات دیگر که پاسخ خواهند یافت.
